آن کتاب را آقای مارک تواین نوشته بود و بیشترش را هم راست گفته بود. بعضی چیزها را چاخان کرده بود، اما بیشترش راست بود...»*
«ماجراهای هکلبریفین» اینطوری شروع میشود؛ کتابی درباره نوجوانی زیرک و باهوش که هیچکس از شیطنتهای او در امان نمیماند.
این کتاب که از مشهورترین آثار ادبی جهان است، درست 125 سال پیش در 29 بهمن 1263 خورشیدی (18 فوریه 1885) برای اولین بار در امریکا ، زادگاه نویسنده اش ، چاپ شد.
«ساموئل کلِمِنز» که همه او را با نام «مارک تواین» میشناسند، «ماجراهای هکلبریفین» را در دنباله کتاب «ماجراهای تامسایر» نوشته است، اما موضوع آن خیلی جدیتر از کتاب اولی است. تواین در این کتاب، در قالب ماجراهایی که برای این نوجوان و دوستش، «جیم» که یک برده فراری است، اتفاق میافتد، مسائلی مثل بردهداری و تبعیض نژادی را نقد میکند. شاید به همین دلیل هم زمانی که این کتاب چاپ شد، خیلیها با آن مخالفت کردند و تا سالها بحثهای داغی درباره آن در جریان بود. اما به هر حال این کتاب آنقدر جذاب است که تا به حال میلیونها نسخه از آن به زبانهای مختلف دنیا، از جمله فارسی، چاپ شده و تعداد زیادی فیلم، مجموعه تلویزیونی ، کارتون و ... هم از روی آن ساخته شده.
اما جذابیت این داستان یک طرف و ماجرای چاپ آن یک طرف.
مارک تواین «ماجراهای هکلبریفین» را با مداد و بین سالهای 1876 تا 1883 میلادی نوشت. بعد، بارها و بارها آن را بازنویسی کرد. در این بازنویسیها او تلاش کرد هر چه بیشتر از زبان رسمی ادبی دور و به زبان محاوره نزدیک شود و در ضمن شخصیتهای اصلی داستان را هم برجستهتر کند.
مارک تواین
بالاخره مارک تواین سال 1884 نسخه تایپ شده کارش را برای چاپ به مؤسسه انتشاراتی تحویل داد و «ماجراهای هاکلبریفین» در دهم دسامبر همان سال در کانادا و انگلیس چاپ شد. قرار بود این کتاب در همین تاریخ در امریکا هم چاپ شود، اما این اتفاق حدود دو ماه دیرتر افتاد. دلیلش هم این بود که یک نفر در یکی از تصویرگریهای کتاب دست برده بود. مسئولان چاپخانه وقتی موضوع را فهمیدند که 30هزار نسخه از کتاب چاپ شده بود! آنها مجبور شدند تصویر را اصلاح کنند و چاپ کتاب را از سر بگیرند.
سال 1885 مسئول کتابخانه عمومی بوفالو از تواین خواست متن دستنویسش را به این کتابخانه هدیه بدهد. تواین که تصور می کرد ناشرش نصف صفحههای کتابش را گم کرده، نصف باقی مانده را برای کتابخانه فرستاد. سال 1991 نصفة گمشده کتاب در یک انباری که متعلق به نوادههای مسئول همان کتابخانه بود، پیدا شد! سال 1994 مسئولان جدید کتابخانه فضایی را در کتابخانه مرکزی به نام «مارک تواین» آماده کردند و این دستنویس ارزشمند را در معرض دید عموم قرار دادند.